Κατα την ανάπτυξη ενός παιδιού, από τα 2 μέχρι τα 6 έτη, το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί τις σκέψεις και τις ανάγκες του. Αυτή την περίοδο αναμένεται κατάκτηση γλωσσικών δεξιοτήτων κ και ανάπτυξη ικανότητας λεκτικής επικοινωνίας. Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού στον τομέα της κατανόησης και της έκφρασης αναμένεται σε συγκεκριμένα ηλικιακά πλαίσια που είναι σημαντικά για την εξέλιξη του παιδιού.

Κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς ανάπτυξης. Κάποια παιδιά μιλάνε πολύ γρήγορα, άλλα καθυστερούν, ή αργούν να περπατήσουν. Κάθε συμπεριφορική απόκλιση ή κάθε καθυστέρηση σε κάποια από τα στάδια ανάπτυξης, δε σηματοδοτεί κατ’ ανάγκη τη θεραπευτική παρέμβαση. Όταν, ωστόσο, υπάρχουν εμφανείς αναπτυξιακές διαταραχές και απόκλιση σε ορόσημα που θα έπρεπε ηλικιακά να έχουν ήδη κατακτηθεί, η αξιολόγηση από κάποιον ειδικό θεωρείται επιβεβλημένη και ο λογοπαθολογος είναι ο ειδικός επιστήμονας που θα αξιολογήσει την εικόνα του ατόμου.

Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του λογοπαθολογου δεν είναι απαραίτητο να οδηγήσουν σε σύσταση ένταξης του παιδιού σε λογοθεραπευτικό πρόγραμμα.

Μετά την λογοθεραπευτική αξιολόγηση, ο λογοπαθολογος θα κρίνει και θα συστήσει αν το το παιδί χρειάζεται να ενταχθεί σε πρόγραμμα λογοθεραπείας, η αν θα παρέχει μόνο συμβουλευτική στους γονείς η αν είναι απαραίτητη η παραπομπή σε άλλους ειδικούς για περαιτέρω διερεύνηση.

Η σημασία της πρώιμης παρέμβασης έχει αποδειχθεί και επιστημονικά με πληθώρα ερευνών να τονίζουν τα οφέλη ενός προγράμματος λογοθεραπείας σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες. Αξιοποιούνται με το βέλτιστο τρόπο οι ήδη υπάρχουσες δεξιότητες του παιδιού, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζονται οι δυσκολίες.

Πότε απευθυνόμαστε σε λογοπαθολόγο:

- Απουσία ομιλίας στην ηλικία των 2 ετών.

- Χρήση φωνηέντων προς αντικατάσταση συλλαβών π.χ. αατό αντί για παγωτό.

- Χρήση μονολεκτικών απαντήσεων και εκφράζεται με μονολεκτικές φράσεις σε ηλικία άνω των 2 ετών.

- Περιορισμένο λεξιλόγιο σε σχέση με συνομηλίκους του.

- Δεν ακολουθεί απλές εντολές π.χ. (φέρε την μπάλα) και σύνθετες εντολές π.χ. (βάλε την μπάλα μέσα στο καλάθι) ανάλογα με την ηλικία του.

- Δεν απαντά σε ερωτήσεις αλλά τις επαναλαμβάνει π.χ. ερώτηση «πήγες σχολείο;» – απάντηση «πήγες σχολείο;»

- Δεν κατανοεί την σημασία των επιρρημάτων πάνω , κάτω, πίσω, μπροστά κ.τ.λ.

- Μπερδεύει τα φύλλα- γένη π.χ. λέει «αυτός έφυγε» αναφερόμενο στην αδερφή του μετά τα 3 έτη.

- Μπλοκαρίσματα στην ομιλία π.χ. μμμμ-μαμά.

- Επανάληψη συλλαβών π.χ. παπαπα -παγωτό.

- Επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις και φράσεις ξανά και ξανά.

- Υπερβολικά γρήγορος ρυθμός ομιλίας.

- Δεν γίνεται κατανοητός ο λόγος του από μη οικεία πρόσωπα μετά τα 3 έτη.

- Δεν παράγει φωνήματα π.χ. /σ/, /ρ/, κ.τ.λ μετά τα τριάμισι έτη.

- Αντικαθιστά φωνήματα π.χ. το β το λέει δ, το θ το λέει φ, μετά τα 3 έτη.

- Κάνει συχνά γραμματικά και συντακτικά λάθη μετά τα 3 έτη.

- Αναφέρεται στον εαυτό του σε τρίτο ενικό πρόσωπο.

- Δυσκολεύεται να διηγηθεί απλά πρόσφατα γεγονότα μεταξύ διομιση και τρία έτη.

- Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει τις επιθυμίες του.

- Του μιλάτε και δεν ανταποκρίνεται.

- Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του.

- Αγνοεί τα άτομα γύρω του και το τι συμβαίνει γύρω του

- Δεν αντιδρά σε θορύβους η αντιδρά υπερβολικά έντονα σε θορύβους.

- Δεν δείχνει να έχει κατανόηση.

- Δεν χρησιμοποιεί άρθρα / επίθετα στο λόγο η δε χρησιμοποεί πληθυντικό αριθμό του μετά τα τριάμισι έτη.

- Δεν έχει καλή βλεμματικη επαφή σας.

- Το παιχνίδι του είναι επαναλαμβανόμενο και παρουσιάζει εμμονές σε συγκεκριμένα χρησιμοποιώντας τα με μονότονο τρόπο.

- Προτιμά το μοναχικό παιχνίδι.

- Δεν μπορεί να μιμηθεί κινήσεις και εκφράσεις του προσώπου σας.

- Διαφυγή τροφής / ποτού από τα χείλη.

- Βήχας κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κατάποση τροφής/ ποτού.

- Μεγάλη προσπάθεια ή και περισσότερος χρόνου κατά της μάσηση ή την κατάποση.

- Αποφυγή σκληρών τροφών.

Οι συνηθέστερες διαταραχές με προβλήματα λόγου και ομιλίας είναι οι εξής:

* Διαταραχή αυτιστικού φάσματος

* Αναπτυξιακή γλωσσική καθυστέρηση

* Ειδική γλωσσική διαταραχή

* Αρθρωτική διαταραχή

* Αναπτυξιακή φωνολογική διαταραχή

* Λεκτική δυσπραξία

* Τραυλισμός

* Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες

* Βαρηκοΐα / Κώφωση

* Νοητική υστέρηση ή/και σύνδρομα

* Αφασία έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο

Αξιολόγηση και πρόγραμμα λογοθεραπείας

Στην πρώτη αξιολόγηση του παιδιού ο λογοπαθολογος χρειάζεται αναλυτικές πληροφορίες για την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού, τη γλωσσική ανάπτυξη, το γενικό ιατρικό ιστορικό, το κληρονομικό ιστορικό, το εκπαιδευτικό ιστορικό και οποιαδήποτε άλλα στοιχεία κριθούν απαραίτητα ανάλογα με την περίπτωση.

Ακολούθως, ο λογοπαθολογος πραγματοποιεί την αξιολόγηση με διάφορες διαδικασίες, μέσα και μεθόδους και προτείνει έναρξη λογοθεραπείας ή όχι, εξηγώντας τα στοιχεία που οδηγούν σε αυτή τη σύσταση και σε περίπτωση εισήγησης για έναρξη λογοθεραπείας, παραθέτει τους κατάλληλους βραχυπροθέσμους και μακροπροθέσμους θεραπευτικούς στόχους.

Η συχνότητα των συνεδριών λογοθεραπείας εξαρτάται από παράγοντες όπως η σοβαρότητα της διαταραχής, το γνωστικό επίπεδο του παιδιού, το επίπεδο συνεργασίας του παιδιού κ.α. Συνήθως η συχνότητα των λογοθεραπευτικών συνεδριών κυμαίνεται από μία έως τρεις φορές την εβδομάδα, η οποία όμως ενδέχεται να διαφοροποιηθεί κατά την παρέμβαση ανάλογα με τη εξέλιξη του θεραπευόμενου και τους προαναφερόμενους παράγοντες