Κατα την ανάπτυξη ενός παιδιού, από τα 2 μέχρι τα 6 έτη, το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί τις σκέψεις και τις ανάγκες του. Αυτή την περίοδο αναμένεται κατάκτηση γλωσσικών δεξιοτήτων κ και ανάπτυξη ικανότητας λεκτικής επικοινωνίας. Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού στον τομέα της κατανόησης και της έκφρασης αναμένεται σε συγκεκριμένα ηλικιακά πλαίσια που είναι σημαντικά για την εξέλιξη του παιδιού.
Κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς ανάπτυξης. Κάποια παιδιά μιλάνε πολύ γρήγορα, άλλα καθυστερούν, ή αργούν να περπατήσουν. Κάθε συμπεριφορική απόκλιση ή κάθε καθυστέρηση σε κάποια από τα στάδια ανάπτυξης, δε σηματοδοτεί κατ’ ανάγκη τη θεραπευτική παρέμβαση. Όταν, ωστόσο, υπάρχουν εμφανείς αναπτυξιακές διαταραχές και απόκλιση σε ορόσημα που θα έπρεπε ηλικιακά να έχουν ήδη κατακτηθεί, η αξιολόγηση από κάποιον ειδικό θεωρείται επιβεβλημένη και ο λογοπαθολογος είναι ο ειδικός επιστήμονας που θα αξιολογήσει την εικόνα του ατόμου.
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του λογοπαθολογου δεν είναι απαραίτητο να οδηγήσουν σε σύσταση ένταξης του παιδιού σε λογοθεραπευτικό πρόγραμμα.
Μετά την λογοθεραπευτική αξιολόγηση, ο λογοπαθολογος θα κρίνει και θα συστήσει αν το το παιδί χρειάζεται να ενταχθεί σε πρόγραμμα λογοθεραπείας, η αν θα παρέχει μόνο συμβουλευτική στους γονείς η αν είναι απαραίτητη η παραπομπή σε άλλους ειδικούς για περαιτέρω διερεύνηση.
Η σημασία της πρώιμης παρέμβασης έχει αποδειχθεί και επιστημονικά με πληθώρα ερευνών να τονίζουν τα οφέλη ενός προγράμματος λογοθεραπείας σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες. Αξιοποιούνται με το βέλτιστο τρόπο οι ήδη υπάρχουσες δεξιότητες του παιδιού, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζονται οι δυσκολίες.
Ποτε απευθυνόμαστε σε λογοπαθολογο:
- Απουσία ομιλίας στην ηλικία των 2 ετών.
- Χρήση φωνηέντων προς αντικατάσταση συλλαβών π.χ. αατό αντί για παγωτό.
- Χρήση μονολεκτικών απαντήσεων και εκφράζεται με μονολεκτικές φράσεις σε ηλικία άνω των 2 ετών.
- Περιορισμένο λεξιλόγιο σε σχέση με συνομηλίκους του.
- Δεν ακολουθεί απλές εντολές π.χ. (φέρε την μπάλα) και σύνθετες εντολές π.χ. (βάλε την μπάλα μέσα στο καλάθι) ανάλογα με την ηλικία του.
- Δεν απαντά σε ερωτήσεις αλλά τις επαναλαμβάνει π.χ. ερώτηση «πήγες σχολείο;» – απάντηση «πήγες σχολείο;»
- Δεν κατανοεί την σημασία των επιρρημάτων πάνω , κάτω, πίσω, μπροστά κ.τ.λ.
- Μπερδεύει τα φύλλα- γένη π.χ. λέει «αυτός έφυγε» αναφερόμενο στην αδερφή του μετά τα 3 έτη.
- Μπλοκαρίσματα στην ομιλία π.χ. μμμμ-μαμά.
- Επανάληψη συλλαβών π.χ. παπαπα -παγωτό.
- Επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις και φράσεις ξανά και ξανά.
- Υπερβολικά γρήγορος ρυθμός ομιλίας.
- Δεν γίνεται κατανοητός ο λόγος του από μη οικεία πρόσωπα μετά τα 3 έτη.
- Δεν παράγει φωνήματα π.χ. /σ/, /ρ/, κ.τ.λ μετά τα τριάμισι έτη.
- Αντικαθιστά φωνήματα π.χ. το β το λέει δ, το θ το λέει φ, μετά τα 3 έτη.
- Κάνει συχνά γραμματικά και συντακτικά λάθη μετά τα 3 έτη.
- Αναφέρεται στον εαυτό του σε τρίτο ενικό πρόσωπο.
- Δυσκολεύεται να διηγηθεί απλά πρόσφατα γεγονότα μεταξύ διομιση και τρία έτη.
- Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει τις επιθυμίες του.
- Του μιλάτε και δεν ανταποκρίνεται.
- Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του.
- Αγνοεί τα άτομα γύρω του και το τι συμβαίνει γύρω του
- Δεν αντιδρά σε θορύβους η αντιδρά υπερβολικά έντονα σε θορύβους.
- Δεν δείχνει να έχει κατανόηση.
- Δεν χρησιμοποιεί άρθρα / επίθετα στο λόγο η δε χρησιμοποεί πληθυντικό αριθμό του μετά τα τριάμισι έτη.
- Δεν έχει καλή βλεμματικη επαφή σας.
- Το παιχνίδι του είναι επαναλαμβανόμενο και παρουσιάζει εμμονές σε συγκεκριμένα χρησιμοποιώντας τα με μονότονο τρόπο.
- Προτιμά το μοναχικό παιχνίδι.
- Δεν μπορεί να μιμηθεί κινήσεις και εκφράσεις του προσώπου σας.
- Διαφυγή τροφής / ποτού από τα χείλη.
- Βήχας κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κατάποση τροφής/ ποτού.
- Μεγάλη προσπάθεια ή και περισσότερος χρόνου κατά της μάσηση ή την κατάποση.
- Αποφυγή σκληρών τροφών.
Οι συνηθέστερες διαταραχές με προβλήματα λόγου και ομιλίας είναι οι εξής:
* Διαταραχή αυτιστικού φάσματος
* Αναπτυξιακή γλωσσική καθυστέρηση
* Ειδική γλωσσική διαταραχή
* Αρθρωτική διαταραχή
* Αναπτυξιακή φωνολογική διαταραχή
* Λεκτική δυσπραξία
* Τραυλισμός
* Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες
* Βαρηκοΐα / Κώφωση
* Νοητική υστέρηση ή/και σύνδρομα
* Αφασία έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο
Αξιολόγηση και πρόγραμμα λογοθεραπείας
Στην πρώτη αξιολόγηση του παιδιού ο λογοπαθολογος χρειάζεται αναλυτικές πληροφορίες για την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού, τη γλωσσική ανάπτυξη, το γενικό ιατρικό ιστορικό, το κληρονομικό ιστορικό, το εκπαιδευτικό ιστορικό και οποιαδήποτε άλλα στοιχεία κριθούν απαραίτητα ανάλογα με την περίπτωση.
Ακολούθως, ο λογοπαθολογος πραγματοποιεί την αξιολόγηση με διάφορες διαδικασίες, μέσα και μεθόδους και προτείνει έναρξη λογοθεραπείας ή όχι, εξηγώντας τα στοιχεία που οδηγούν σε αυτή τη σύσταση και σε περίπτωση εισήγησης για έναρξη λογοθεραπείας, παραθέτει τους κατάλληλους βραχυπροθέσμους και μακροπροθέσμους θεραπευτικούς στόχους.
Η συχνότητα των συνεδριών λογοθεραπείας εξαρτάται από παράγοντες όπως η σοβαρότητα της διαταραχής, το γνωστικό επίπεδο του παιδιού, το επίπεδο συνεργασίας του παιδιού κ.α. Συνήθως η συχνότητα των λογοθεραπευτικών συνεδριών κυμαίνεται από μία έως τρεις φορές την εβδομάδα, η οποία όμως ενδέχεται να διαφοροποιηθεί κατά την παρέμβαση ανάλογα με τη εξέλιξη του θεραπευόμενου και τους προαναφερόμενους παράγοντες
Ο κομβικός ρόλος των γονέων είναι εμφανής ήδη στην πρώτη επαφή με το λογοπαθολογο. Έχοντας εντοπίσει κάποιες αποκλίσεις στις επικοινωνιακές δεξιότητες του παιδιού, οι γονείς είναι αυτοί που παίρνουν την απόφαση να αναζητήσουν τη συμβολή ενός ειδικού. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, πως στη διάρκεια της λογοθεραπευτικής αξιολόγησης, η λήψη του ιστορικού και η περιγραφή των γλωσσικών δυσκολιών του παιδιού γίνεται από τους γονείς. Η συνεργασία λογοπαθολογου και γονέων κάνει συχνά όλη τη διαφορά.
Οι γονείς μπορεί να εκφράσουν ανησυχία ή και να αμφισβητούν την προσωπική τους συμμετοχή, ωστόσο, είναι τα άτομα που γνωρίζουν το παιδί καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Έτσι, με την καθοδήγηση ενός έμπειρου λογοθεραπευτή, αποδεικνύονται πολύτιμος σύμμαχος για το τελικό αποτέλεσμα.
Η συμμετοχή των γονέων στη διάρκεια της λογοθεραπευτικής παρέμβασης έχει δύο μορφές. Αφενός ενημερώνουν για την εν γένει πορεία του παιδιού στο κοινωνικό του περιβάλλον. Αφετέρου, συμμετέχουν στην παρέμβαση με συγκεκριμένες ασκήσεις για το σπίτι που μπορούν να γίνουν στα πλαίσια των καθημερινών δραστηριοτήτων της οικογένειας (μπάνιο, βόλτα κτλ.) χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερος χρόνος.
Με τους τρόπους αυτούς, η λογοθεραπεία γίνεται κομμάτι της ζωής του παιδιού και δεν περιορίζεται στο χρόνο των συνεδριών. Συγχρόνως, εξασφαλίζεται συχνά και μια θετικότερη στάση του απέναντι στο πρόγραμμα. Ακόμα, οι γονείς, αποκτώντας γνώση και κατανοώντας το πρόβλημα, μπορούν να υποστηρίξουν πιο ουσιαστικά.
Η από κοινού αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού δημιουργεί ένα πολύ πιο αποτελεσματικό πλαίσιο θεραπείας. Παράλληλα, μέσω της συμβουλευτικής, οι γονείς αποβάλλουν, σε μεγάλο βαθμό, το άγχος τους και αποδέχονται και κατανοούν τις δυσκολίες αυτές. Συνολικά, υιοθετούν μια πιο λειτουργική και αποδοτική συμπεριφορά.
Η σχέση του θεραπευτή με το παιδί και τους γονείς, η αφοσίωση και η εμπιστοσύνη των γονέων στο θεραπευτικό πρόγραμμα, συμβάλουν στην επιτυχία αλλά και τη διάρκεια ολοκλήρωσης της λογοθεραπείας.
Οι γλωσσικές διαταραχές είναι αποκλίσεις στο λόγο, στην ομιλία και στην επικοινωνία οι οποίες επηρεάζουν τις κοινωνικές συναναστροφές και την καθημερινότητα του ατόμου.
Παραδείγματα γλωσσικών διαταραχών αποτελούν η ειδική γλωσσική διαταραχή (SLI), η αναπτυξιακή φωνολογική διαταραχή και η γλωσσική καθυστέρηση.
Οι γλωσσικές διαταραχές επηρεάζουν τη σχολική επίδοση του παιδιού
Η φωνολογική ενημερότητα έχει αποδεδειγμένα συσχετιστεί με τη μαθησιακή διαδικασία. Διαταραχές που αφορούν την φωνολογική ενημερότητα, δυσκολίες στη μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία και πραγματολογία επηρεάζουν άμεσα την ικανότητα γραφής και ανάγνωσης και γενικά τη μαθησιακή πορεία ενός παιδιού. Σε δεύτερο επίπεδο, μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στη ψυχολογία του παιδιού και δυσκολεύουν την κοινωνικοποίηση και τις προσωπικές σχέσεις του.
Έτσι ένα παιδί που παρουσιάζει κάποια γλωσσική διαταραχή, ενδέχεται να παρουσιάσει συγχρόνως:
* Δυσκολίες στην αντίληψη του λόγου, την απομνημόνευση και την κατανόηση ενός κειμένου.
* Δυσκολίες στη χρήση του λόγου (περιορισμένο λεξιλόγιο, ακατάληπτος λόγος, συντακτικά και γραμματικά λάθη).
* Μαθησιακές δυσκολίες.
* Δυσκολίες στο γραπτό λόγο.
Οι γλωσσικές διαταραχές δημιουργούν δυσκολίες στα παιδιά. Οι δυσκολίες αυτές μετατρέπονται σε χαμηλές επιδόσεις και εν συνεχεία σε μαθησιακά προβλήματα.
◦ Να μιλάτε αργά & καθαρά. Χρησιμοποιήστε απλή αλλά γραμματικά σωστή ομιλία που είναι εύκολο να μιμηθεί το παιδί σας. Μιλήστε τους για αυτό που κάνετε. Επισημάνετε σχήματα, χρώματα, είδη ένδυσης και μέρη σώματος.
◦ Παίξτε παιχνίδια με το παιδί σας. Ιδιαίτερα τα παιχνίδια που περιλαμβάνουν περιγραφή αντικειμένων ή υποβολή ερωτήσεων είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να επεκτείνετε τις γλωσσικές δεξιότητες.
◦ Διαβάστε στο παιδί σας. Το να διαβάζετε στο παιδί σας είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να αναπτύξετε τις δεξιότητες λόγου και γλώσσας. Εάν είναι αρκετά μεγάλοι για να διαβάσουν, αφήστε τους να σας διαβάσουν. Αν είναι πολύ μικρά για να διαβάσουν τις λέξεις, αφήστε τους να εξηγήσουν τι βλέπουν στις εικόνες. Ζητήστε από το παιδί σας να δείξει τις εικόνες που του ονομάζετε ή να ονομάσει εικόνες στις οποίες δείχνετε.
◦ Μειώστε τον χρόνο οθόνης.Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη της γλώσσας.
◦ Να είστε προσεκτικοί και υπομονετικοί.Εάν το παιδί σας έχει διαταραχή ομιλίας, είναι σημαντικό να είστε υπομονετικοί. Μην τους πιέζετε να βγάλουν τις λέξεις. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόσθετο άγχος, το οποίο μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Δωστε την αμέριστη προσοχή σας ενώ επικοινωνούν μαζί σας.
«Εργοθεραπεία είναι η τέχνη και η επιστήμη που βοηθά τους ανθρώπους να διεκπεραιώνουν τις καθημερινές δραστηριότητες που είναι σημαντικές σε αυτούς, ανεξάρτητα από την πάθηση, αναπηρία ή μειονεξεία που πιθανό να αντιμετωπίζουν» (ΑΟΤΑ, 1994).
Σε ποιους τομείς παρεμβαίνει η Εργοθεραπεία;?
Σε ποια ατομα απευθυνεται η εργοθεραπεία;
Ανάλογα με την ομάδα ατόμων ή το πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η επιστήμη αυτή χωρίζεται σε Ψυχιατρική εργοθεραπεία, Γηριατρική εργοθεραπεία, Νευρολογική, Ορθοπεδική εργοθεραπεία, Παιδιατρική εργοθεραπεία.
Εργοθεραπευτικη πάρεμβαση:
Οι εργοθεραπευτές του κεντρου μας χρησιμοποιούν προσεκτική ανάλυση των φυσικών (σωματικών), περιβαλλοντικών, ψυχοκοινωνικών, διανοητικών και πολιτιστικών παραγόντων για να εντοπίσουν τα εμποδία για το έργο, μέσω της αξιολόγησης.
Ακολούθως Θέτουν στόχους και σχεδιάζουν την παρέμβαση σε συνεργασία με την οικογένεια, το σχολειο και τις υπόλοιπες εξωσχολικες δραστηριότητες του παιδιού, αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και διαμορφωνοντας το κατάλληλοτερο πλάνο θεραπείας . Στο πρόγραμμα παρέμβασης χρησιμοποιούνται συνθέτες και σύγχρονη μέθοδοι και προσεγγίσεις για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Στο κέντρο μας η ομάδα εργοθεραπειας απαρτίζεται από εγγεκριμενους εργοθεραπευτες, παθιασμένους και γεμάτους αγάπη για αυτό που κάνουν!
Υπεύθυνη εργοθεραπείας:
Δρ Ευανθία Θεοδούλου
BSc Occupational therapy, UK
MA in Child, Youth and international development, UK
Certification in Sensory Integration Therapy – University of Southern California).
Doctorate of Occupational therapy, Boston University
Τι είναι η παιδιατρική εργοθεραπεία και που στοχεύει;
Η εργοθεραπεία βλέπει μια ολιστική πλευρά στα άτομα και γι’αυτό παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάρμα τομέων και πιο συγκεκριμένα δεξιοτήτων. Στον τομέα της Παιδιατρικής αποκατάστασης οι Εργοθεραπευτές ασχολούνται, εξ ορισμού, με τη λειτουργικότητα και ανεξαρτησία του παιδιού στους και την ικανότητά του να αλληλεπιδρά σε διαφορετικά περιβάλλοντα όπως οικογένεια – σχολείο – κοινότητα.
Η Παιδιατρική εργοθεραπεία απευθύνεται σε παιδιά από 0-18 ετών, έχοντας ως στόχο να αναπτύξουν, να επανακτήσουν ή να διατηρήσουν δεξιότητες που θεωρούνται απαραίτητες για να συμμετέχουν σε όλους τους τομείς και εκφάνσεις της ζωής τους.
Ποιοι είναι οι τομείς που ασχολείται η Παιδιατρική εργοθεραπεια;
Λεπτή κινητικότητα είναι ο τομέας υπεύθυνος για τη λαβή, έλεγχο και χειρισμό μολυβιού αλλά και άλλων μικρών αντικειμένων, την ικανότητα να χρησιμοποιεί το ψαλίδι, τον γραφοκινητικό συντονισμό, τον οπτικοκινητικός και αμφίπλευρο συντονισμό.
Η αδρή κινητικότητα συμπεριλαμβάνει τον συντονισμό των άνω και κάτω άκρων, την ισορροπία, την ενδυνάμωση αλλά και την χαλάρωση, την οπτικοκινητική οργάνωση, και τον στασικό έλεγχος.
Στο γνωστικό-αντιληπτικό τομέα περιλαμβάνεται η διάρκεια συγκέντρωσης-προσοχής, η οργάνωση, ο χωροχρονικός προσανατολισμός, η κατανόηση, η μνήμη, η μίμηση, οι εκφραστικές και εκτελεστικές ικανότητες, η ανάπτυξη ικανοτήτων, δεξιοτήτων και εννοιών, η οπτική και ακουστική αντίληψη και τέλος ο προσανατολισμός στο χώρο και στο χρόνο.
Η βλεμματική επαφή, προσαρμοστικότητα και επικοινωνία, η κοινωνική ανταπόκριση, η συναισθηματική επαφή και οι δεξιότητες αλληλεπίδρασης, κατατάσσονται στις κοινωνικές δεξιότητες όπως επίσης και το κοινωνικό παιχνίδι η διάθεση να μοιράζεται πράγματα, η ανάπτυξη εικόνας εαυτού, και η αυτοεκτίμηση.
Οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής αναφέρονται στην ένδυση και απόδυση ρούχων και παπουτσιών, στη σίτιση. στο μπάνιο όπου αναλύονται και τεχνικές για τους γονείς και στην προσωπική υγιεινή, όπως τουαλέτα, περιποίηση μαλλιών και δοντιών.
Αισθητηριακές δεξιότητες είναι αυτές που είναι αναγκαίες για την αισθητηριακή ολοκλήρωση. Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια φυσιολογική νευρολογική διαδικασία μέσω της οποίας ο εγκέφαλος οργανώνει κατάλληλα τις αισθητηριακές πληροφορίες από το περιβάλλον μέσα από την οργάνωση και τον συντονισμό των αισθητηριακών συστημάτων (αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, απτικό, ακουστικό σύστημα και οπτικό σύστημα).
Τέλος, οι εργοθεραπευτές είναι ειδικευμένοι για να κάνουν επιλογές και να εκπαιδεύουν τους ασθενείς για βοηθητική τεχνολογία, σχολικού εξοπλισμού αλλά και για προσαρμογές στην αίθουσα διδασκαλίας και του σπιτιού, όπως επίσης και να κατασκευάζουν νάρθηκες. Είναι επίσης καθήκον τους να συμβουλεύουν τους γονείς και τους φροντιστές των ασθενών.
Πώς καταλαβαίνουμε πότε ένα παιδί χρειάζεται εργοθεραπευτική παρέμβαση;
Κάποια από τα σημάδια είναι:
Φτωχή οπτική, ακουστική, λεκτική μνήμη και δυσκολία εκμάθηση καινούργιων δεξιοτήτων και εννοιών.
Πώς παρεμβαίνει ο εργοθεραπευτής και τι γίνεται στις εργοθεραπευτικές συνεδρίες;
Το πρώτο βήμα είναι η αξιολόγηση. Στην αξιολόγηση ο εργοθεραπευτής γνωρίζει το παιδί, και με κάποια αξιολογητικά τεστ που χρησιμοποιεί και παρακολουθώντας το παιδί σε κάποια παιχνίδια, κρίνει σε ποιους τομείς το παιδί χρειάζεται βελτίωση. Κατόπιν, ο εργοθεραπευτής ενημερώνει τους γονείς για τις παρατηρήσεις του, προτείνει σχέδιο θεραπείας, και μαζί καθορίζουν τους μακροπρόθεσμους στόχους και την συχνότητα των θεραπειών. Στη συνέχεια, ο εργοθεραπευτής επικοινωνεί με όλους όσους είναι στο κοντινό περιβάλλον του παιδιού, όπως δασκάλα, άλλους θεραπευτές και γιατρούς. Ο εργοθεραπευτής μετά από μελέτη όσων ειπώθηκαν με τους εμπλεκόμενους στη ζωή του παιδιού και με σκοπό να επιτευχθούν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι στο χρονικό διάστημα που καθορίστηκε, αποφασίζει ποιοι θα είναι οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι. Αυτοί οι στόχοι έχουν ως απώτερο σκοπό την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων. Επίσης χρησιμοποιούνται και σαν μικρά αξιολογητικά, κατά διαστήματα, για να επιβεβαιώσουν την βελτίωση του παιδιού. Οι γονείς ενημερώνονται σε κάθε συνεδρία για τις επιδώσεις των παιδιών τους και δίνονται συμβουλές για εξάσκηση στο σπίτι.
Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του παιδιού είναι οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον. Η καθημερινή επίδραση τους σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες θεραπείες, είναι καθοριστική για την βελτίωση του παιδιού.
Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια φυσιολογική νευρολογική διαδικασία μέσω της οποίας ο εγκέφαλος οργανώνει κατάλληλα τις αισθητηριακές πληροφορίες από το περιβάλλον μέσα από την οργάνωση και τον συντονισμό των αισθητηριακών συστημάτων.
Η θεωρία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, αναπτύχθηκε από μια εργοθεραπεύτρια που λεγόταν Τζιν ‘Ειρς (Jean Ayres). Έγινε γνωστή τόσο για το σημαντικό κλινικό της έργο, όσο και για την ερευνητική της δουλειά.
Αισθητητριακά συστήματα
Ιδιοδεκτικό σύστημα: Είναι μια αίσθηση που τη λαμβάνουμε από τους μυς, τους τένοντες και τις αρθρώσεις και μας δίνει πληροφορίες για το πού βρίσκονται τα μέλη του σώματός μας στο χώρο.
Αιθουσαίο σύστημα: βρίσκεται μέσα στο εσωτερικό αυτί μας και μας δίνει πληροφορίες για τη θέση του κεφαλιού μας και για τη φορά και ταχύτητα της κίνησής μας.
Στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, αναφερόμαστε ιδιαίτερα στις 3 τελευταίες από αυτές τις αισθήσεις, στην αφή, στην ιδιοδεκτικότητα και στην αιθουσαία αίσθηση.
Η διασύνδεσή τους αρχίζει να σχηματίζεται πριν τη γέννηση και συνεχίζει να αναπτύσσεται καθώς το άτομο ωριμάζει και αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Αν και οι τρεις αυτές αισθήσεις είναι λιγότερο γνωστές από την όραση και την ακοή είναι πολύ σημαντικές στη ζωή μας. Βασικά μας επιτρέπουν να αντιλαμβανόμαστε, να αποτυπώνουμε και να αντιδράμε σε διαφορετικά ερεθίσματα στο περιβάλλον μας.
Η θεραπεία της αισθητηριακης ολοκλήρωσης γίνεται σε δωμάτιο ειδικά διαμορφωμένο ώστε να δίνει ερεθίσματα στα αισθητηριακά συστήματα.
Υπάρχει εξοπλισμός που στοχεύει στον ερεθισμό του αιθουσαίου σύστηματος, όπως είναι ο αιωρούμενος εξοπλισμός, οι λεγόμενες κούνιες.
Υπάρχουν ακόμη ράμπες με πατίνια, τραμπολίνα, ρολά, στρώματα και μέρη που σκαρφαλώνει το παιδί για ιδιοδεκτικά ερεθίσματα.
Ιδιοδεκτικό σύστημα: Είναι μια αίσθηση που τη λαμβάνουμε από τους μυς, τους τένοντες και τις αρθρώσεις και μας δίνει πληροφορίες για το πού βρίσκονται τα μέλη του σώματός μας στο χώρο.
Αιθουσαίο σύστημα: βρίσκεται μέσα στο εσωτερικό αυτί μας και μας δίνει πληροφορίες για τη θέση του κεφαλιού μας και για τη φορά και ταχύτητα της κίνησής μας.
Στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, αναφερόμαστε ιδιαίτερα στις 3 τελευταίες από αυτές τις αισθήσεις, στην αφή, στην ιδιοδεκτικότητα και στην αιθουσαία αίσθηση.
Η διασύνδεσή τους αρχίζει να σχηματίζεται πριν τη γέννηση και συνεχίζει να αναπτύσσεται καθώς το άτομο ωριμάζει και αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Αν και οι τρεις αυτές αισθήσεις είναι λιγότερο γνωστές από την όραση και την ακοή είναι πολύ σημαντικές στη ζωή μας. Βασικά μας επιτρέπουν να αντιλαμβανόμαστε, να αποτυπώνουμε και να αντιδράμε σε διαφορετικά ερεθίσματα στο περιβάλλον μας.
Η θεραπεία της αισθητηριακης ολοκλήρωσης γίνεται σε δωμάτιο ειδικά διαμορφωμένο ώστε να δίνει ερεθίσματα στα αισθητηριακά συστήματα.
Υπάρχει εξοπλισμός που στοχεύει στον ερεθισμό του αιθουσαίου σύστηματος, όπως είναι ο αιωρούμενος εξοπλισμός, οι λεγόμενες κούνιες.
Υπάρχουν ακόμη ράμπες με πατίνια, τραμπολίνα, ρολά, στρώματα και μέρη που σκαρφαλώνει το παιδί για ιδιοδεκτικά ερεθίσματα.
Για απτικά ερεθίσματα χρησιμοποιούνται ποικίλα υλικά, όπως υφάσματα, αφρός, μακαρόνια, δαχτυλομπογιές, πλαστελίνες, κ.α.
O αυτισμός είναι μία εκ γενετής, διά βίου, νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει πολλές και σημαντικές πτυχές της λειτουργικότητας του ατόμου.
Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με την κοινωνική συναλλαγή και αμοιβαιότητα, την επικοινωνία και την οργάνωση σκόπιμης δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές, τα άτομα με αυτισμό εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες και αποκλίσεις.
Οι διαταραχές φάσματος αυτισμού σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένας άνθρωπος αντιλαμβάνεται και αλληλεπιδρά με τους άλλους, τον τρόπο που επικοινωνεί και συναναστρέφεται κοινωνικά. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν επίσης και επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς. Το φάσμα του αυτισμού είναι ευρύ, διότι περιέχει πολλά συμπτώματα και βαρύτητες.
Παλαιότερα, οι διαταραχές αυτές είχαν ξεχωριστά ονόματα όπως το σύνδρομο Άσπεργκερ, αποδιοργανωτική διαταραχή παιδικής ηλικίας και άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές. Το σύνδρομο Asperger θεωρείται ήπια μορφή αυτιστικού φάσματος. Η ικανότητα εκμάθησης, σκέψης, επίλυσης προβλημάτων και οι γνώσεις ενός ατόμου με αυτισμό ποικίλουν και μπορούν να χαρακτηριστούν από πολύ χαρισματικές έως περιορισμένες.
Αυτισμός και νοητική καθυστέρηση συνυπάρχουν συχνά, αλλά οι δύο καταστάσεις δεν είναι ταυτόσημες. Τα άτομα με αυτισμό που διατηρούν αντιληπτικές και νοητικές ικανότητες, παρουσιάζουν τις χαρακτηριστικές γνωσιακές, ψυχολογικές και συμπεριφοριστικές αποκλίσεις.
Οι διαταραχές αυτισμού εμφανίζονται νωρίς στην παιδική ηλικία και δυσκολεύουν την κοινωνική ζωή του παιδιού στο σχολείο.
Η έγκαιρη διάγνωση και οι σωστές θεραπείες μπορούν να βελτιώσουν θεαματικά την ποιότητα ζωής. Ο αριθμός των παιδιών που διαγιγνώσκονται με αυτισμό κάθε χρόνο συνεχώς αυξάνεται.
Αίτια αυτισμού
Τα αίτια του αυτισμού δεν είναι σαφώς καθορισμένα και χρειάζονται ακόμη αρκετές μελέτες για να οδηγηθούμε σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Παρόλα αυτά, τόσο το περιβάλλον όσο και γενετικοί παράγοντες φαίνεται πως μέχρι στιγμής καθορίζουν την πρόκληση αυτής της διαταραχής. Γενετικοί παράγοντες και κάποιες γονιδιακές μεταλλάξεις, αυξάνουν τον κίνδυνο να επηρεαστεί η ανάπτυξη του εγκεφάλου ή ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Οι επιστήμονες ερευνούν, επίσης, το ρόλο που διαδραματίζουν στην ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου οι λοιμώξεις από ιούς, οι φαρμακευτικές αγωγές, οι επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η ατμοσφαιρική ρύπανση (περιβαλλοντικοί παράγοντες).
Τα εμβόλια δεν δείχνουν να σχετίζονται με τον αυτισμό, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου που συσχετίζονται με τον αυτισμό είναι:
- Το φύλο του παιδιού (τα αγόρια τείνουν να εμφανίζουν πιο συχνά αυτισμό).
- Το οικογενειακό ιστορικό.
- Η ηλικία των γονέων (εικάζεται ότι οι μεγάλοι σε ηλικία γονείς μπορεί να σχετίζονται με τον αυτισμό ενός παιδιού, ωστόσο πρέπει να πραγματοποιηθούν ακόμη αρκετές μελέτες για να υποστηριχθεί με ασφάλεια κάτι τέτοιο).
Πότε θα αναζητήσετε τη βοήθεια του ειδικού;
Όταν το παιδί σας:
- Παρουσιάζει καθυστέρηση λόγου: Η γλώσσα εξελίσσεται πολύ αργά και κάποιες φορές δεν αναπτύσσεται καθόλου. Εάν τελικά αναπτυχθεί, η γλωσσική έκφραση παίρνει συνήθως παράδοξες μορφές ή γίνεται ασυνήθιστη χρήση λέξεων χωρίς καμία σύνδεση με την κανονική τους σημασία.
- δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του ή φαίνεται σαν να μην ακούει ορισμένες φορές
- αποφεύγει την οπτική επαφή
- δεν ζητά λεκτικά τα αντικείμενα που επιθυμεί
- μιλά στο τρίτο πρόσωπο
- δεν δείχνει αντικείμενα με το δάχτυλο, τα οποία κεντρίζουν το ενδιαφέρον του ή δεν κοιτάζει αντικείμενα που κάποιος άλλος δείχνει
- δεν ενδιαφέρεται ή δεν παίζει με άλλα παιδιά της ηλικίας του, απομονώνεται στο παιχνίδι
- βάζει σε σειρά τα παιχνίδια του. Δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις λεπτομέρειες των παιχνιδιών ή των αντικειμένων
- δεν αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων ή δεν μπορεί να εκφράσει τα δικά του
- αποφεύγει τις αγκαλιές και προτιμά να παίζει μόνο του
- ηχολαλεί, επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις στερεότυπα, χωρίς επικοινωνιακό ενδιαφέρον
- κάνει επαναληπτικές κινήσεις, στερεοτυπικά όπως κούνημα, χειροκρότημα ή περιστροφή
- δεν αναγνωρίζει το κοινωνικό πλαίσιο: συχνά αποφεύγει να κοιτάξει τον άλλο στα μάτια, δεν θέλει να το παίρνουν αγκαλιά και φαίνεται να αποκόβεται από τον κόσμο γύρω του. Δεν φαίνεται να θέλει ή να ξέρει πως να παίζει με τα άλλα παιδιά. Η ικανότητά του να κάνει φιλίες είναι προβληματική και είναι ανίκανο να κατανοήσει τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων ατόμων
- δεν μπορεί να αντιληφθεί τις εκφράσεις των άλλων και τα συναισθήματά τους
- χάνει δεξιότητες που είχε προηγουμένως
- δεν αντιλαμβάνεται απλές ερωτήσεις ή οδηγίες
- ακολουθεί συγκεκριμένη ρουτίνα και αναστατώνεται αν αλλάξει
- δείχνει ενδιαφέρον για ένα αντικείμενο αλλά δεν αντιλαμβάνεται τη λειτουργία του
- δεν αντέχει το φως, τον έντονο ήχο ή το άγγιγμα, αλλά μπορεί να μην αισθάνεται τον πόνο ή τις εναλλαγές θερμοκρασίας και αντιδρά περίεργα σε οσμές, ήχους, υφές, γεύσεις. Το παιδί με αυτισμό μπορεί κατά περιστάσεις να δώσει την εντύπωση πως είναι κωφό και πως δεν μπορεί να αντιδράσει σε λέξεις και άλλους ήχους. Άλλες στιγμές πάλι, το ίδιο παιδί μπορεί να ενοχληθεί υπερβολικά από έναν καθημερινό θόρυβο, όπως ο θόρυβος μιας ηλεκτρικής σκούπας, το γαύγισμα ενός σκύλου ή το κλάμα ενός μωρού. Το παιδί μπορεί να παρουσιάζει μια αναισθησία στον πόνο και μια έλλειψη ανταπόκρισης στο κρύο ή στη ζέστη ή μια υπερβολική αντίδραση σε άλλα αισθητηριακά ερεθίσματα.
- δεν συμμετέχει σε παιχνίδια μίμησης ή φαντασίας
- έχει συγκεκριμένες διατροφικές προτιμήσεις και δεν αλλάζει εύκολα
- το άτομο με αυτισμό μπορεί να έχει ιδιαίτερες ικανότητες σε κάποιους συγκεκριμένους τομείς. Μπορεί να διαθέτει μέγιστη ικανότητα σε μερικές συγκεκριμένες λειτουργίες, σε σχέση με το γενικό επίπεδο λειτουργίας του (π.χ. ζωγραφική, μουσική, μαθηματικοί υπολογισμοί, απομνημόνευση γεγονότων).
Λογοθεραπεία και αυτισμός
Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που είναι υπεύθυνη για τη μελέτη, την έρευνα και την εφαρμογή επιστημονικών γνώσεων γύρω από την ανθρώπινη επικοινωνία.
Μετά από παρατήρηση χαρακτηριστικών που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού η/και μετά την επίσημη διάγνωση του ατόμου με αυτισμό από παιδοψυχίατρο, παιδονευρολόγο, αναπτυξιολόγο, γίνεται μία λογοθεραπευτική αξιολόγηση με στόχο τον εντοπισμό των δυσκολιών στην ομιλία, το λόγο, την επικοινωνία, καθώς και στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Το παιδί εντάσσεται σε πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης, έτσι ώστε να ενισχυθούν οι ικανότητες για επικοινωνία - λόγο, ομιλία, κατανόηση.
Στόχοι λογοθεραπευτικου προγράμματος
Είναι σημαντικό να εντάσσονται έγκαιρα στην κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και να λαμβάνουν οι γονείς συμβουλές και στήριξη από τους ειδικούς.
